O szkole

Henryk Sienkiewicz 

1846 – 1916

Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz herbu Oszyk przedstawiony poprzez pryzmat ciekawostek

• Pierwszą z książek, jakie Sienkiewicz przeczytał w dzieciństwie, były „Śpiewy historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza.

• Jako trzynastolatek opracował plan wyzwolenia Polski, opierający się na tym, że wszyscy Polacy powinni wyjechać do Ameryki, tam stworzyć armię i powrócić do kraju, by wyzwolić ojczyznę.

• Pisarz był kawalerem francuskiej Legii Honorowej.

• Był członkiem Serbskiej Akademii Nauk i Umiejętności.

• Pierwszy debiut książkowy – na okładce przekręcono jego nazwisko na „Stankiewicz”.

• Podczas obchodów jubileuszu pracy twórczej 22 grudnia 1900 dzieci wręczyły pisarzowi Dziesięć przykazań Sienkiewiczowskich. Pierwsze brzmiało: „Nie będziesz miał Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego i innych nade mną”.

• Niski wzrost był powodem kompleksów pisarza.

• Jeden z wielbicieli Trylogii, ukrywający się pod pseudonimem Michał Wołodyjowski, ofiarował Sienkiewiczowi piętnaście tysięcy rubli. Pisarz nie chciał przyjąć prezentu, wezwał ofiarodawcę do cofnięcia darowizny, który jednak nie zgłosił się. Uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczył na fundusz stypendialny imienia Marii Sienkiewiczowej, z którego skorzystali między innymi: Maria Konopnicka, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Witkacy.

• Nagroda Nobla została mu przyznana za wybitne zasługi jako pisarza epickiego. Jeden z jurorów dodatkowo uzasadnił przyznanie nagrody za „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”.

• Wizerunek Sienkiewicza pojawił się na banknocie 500 000zł w 1990 roku.

• Quo vadis przetłumaczono na ponad pięćdziesiąt języków. Na podstawie  powieści powstały także sztuki teatralne, opery, oratorium Feliksa Nowowiejskiego i pantomima.

• Henryk Sienkiewicz miał pseudonim literacki "Litwos". Jego miłość do Litwy odnajdujemy na kartach "Potopu".

• Był bohaterem, napisał odezwę Polaków do zaborcy pruskiego.

• Rzeczywiście miewał pomyłki :) W „Krzyżakach" rycerze zdążają do Tyńca i nie przechodzą przez Wisłę - Sienkiewicz nie znał topografii Krakowa. Bo Tyniec leży za rzeką w stosunku do centrum i samego Wawelu.

• Miał 3 żony. Każda miała na imię Maria.

• Zmarł w Vavey w Szwajcarii. I tam został pochowany. W 1924 roku sprowadzono jego ciało do Polski, by złożyć je w warszawskiej katedrze pod wezwaniem świętego Jana.

• W roku 1900 Uniwersytet Jagielloński przyznał Henrykowi Sienkiewiczowi tytuł doctora honoris causa.

• Jego pierwsza (nieopublikowana) powieść nosiła tytuł "Ofiara".

• Studiował na wydziale lekarskim Szkoły Głównej Warszawskiej, po pewnym czasie przeniósł się na studia prawnicze, następnie na wydział Filologiczno-Historyczny.

• W roku 1900 otrzymał od społeczeństwa majątek w Oblęgorku, stworzył tam szkołę dla dzieci.

• Pochodził z zubożałej szlachty, herbu Oszyk - przedstawiający łabędzia, po mieczu wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI wieku.

• Filmy na podstawie jego książek, osiągały największe rekordy w polskiej kinematografii, na przykład "Krzyżacy" 32 mln 315 695 tys. widzów, czyli więcej niż liczba ludności Polski w roku premiery 1960.

• Był członkiem najstarszego polskiego klubu sportowego - Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego.

O Sienkiewiczu powiedzieli...

• Bolesław Prus w artykule Powieść z dawnych lat Henryka Sienkiewicza (Kraj 1884 nr 28-30): „Że autor z historią nie robi ceremonii i co chwila na skrzydłach fantazji odrywa się od faktycznego gruntu, dowodzą, w sposób już dla wszystkich zrozumiały, jego - osoby historyczne. Nazwisk historycznych podobno jest w powieści większa cześć; są to jednak tylko nazwiska. Osoby, które je noszą z małym wyjątkiem nie posiadają cech im właściwych”

• Bolesław Prus w artykule Co p. Sienkiewicz wyrabia z piękniejszą połową Warszawy (Kurier Warszawski 1880): „Już po powrocie z Ameryki, prawie każda z dam, przechodząc ulicą, posądzała prawie każdego wyższego i przystojnego mężczyznę o to, że jest Sienkiewiczem. (...) Nareszcie spotykając co krok fryzury á la Sienkiewicz, wiedząc, że młodzi panowie jeden po drugim zapuszczają Hiszpanki, starają się mieć posągowe rysy i śniadą cerę, postanowiłem poznać jego samego (...) Z mego kąta widzę, że sala prawie wyłącznie zapełniona jest przez płeć piękną. Kilku mężczyzn, którzy tam byli do robienia grzeczności damom albo pisania sprawozdań …”

• Szwedzka Akademia Umiejętności o Sienkiewiczu (Wędrowiec 1905): „Narodowi polskiemu te widome dla wszystkich geniusze są jeszcze potrzebniejsze niż gdzie indziej, one bowiem jednoczą cały naród, one stawiają w obliczu świata jako przedstawiciele rodaków swoich, one przedstawiają i bronią pamięci historycznej (...), one wreszcie podtrzymują ducha i zagrzewają do walki (...)”.

• Witold Gombrowicz w Dziennikach: „Czytam Sienkiewicza. Dręcząca lektura. Mówimy: to dosyć kiepskie, i czytamy dalej. Powiadamy: ależ to taniocha - i nie możemy się oderwać. Wykrzykujemy: nieznośna opera! i czytamy w dalszym ciągu, urzeczeni. Potężny geniusz! - i nigdy chyba nie było tak pierwszorzędnego pisarza drugorzędnego. To Homer drugiej kategorii, to Dumas Ojciec pierwszej klasy”.

• C. D. af Wirsén - sekretarz Akademii Szwedzkiej przedstawiając Sienkiewicza laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury użył słów: „... Jeśli literatura jakiegoś narodu żyje bogatym i niegasnącym życiem, znaczy to, że i samo istnienie tego narodu jest zapewnione, bo kwiaty kultury nie mogą rosnąć bez życiodajnej gleby. Ale w każdym społeczeństwie są też owe rzadkie postacie, w których geniusz narodu skupia swoje siły. Stoją oni przed światem jako reprezentanci ducha narodu. Pielęgnują wspomnienia przeszłości, aby wzmocnić nadzieję na przyszłość. Twórczość ich sięga głęboko korzeniami w przeszłość, jak potężny Baublis w puszczach litewskich, ale korona ich szumi w wichrach dnia. Takim reprezentantem literatury i ducha narodu jest człowiek, którego Szwedzka Akademia w tym roku odznaczyła Nagrodą Nobla. Jest on obecny tu wśród nas a nazwisko jego jest Henryk Sienkiewicz”.

Henryk Sienkiewicz – kalendarium twórczości

• 1867 – Sielanka młodości – pierwszy utwór w formie wierszowanej.

• 1872 – Humoreski z teki Worszyłły – nowela, Na marne – pierwsza powieść.

• 1873 – Sprawy bieżące – felietony w Niwie, Bez tytułu – kroniki w Gazecie Polskiej.

• 1875 – Stary sługa – nowela, Chwila obecna – felietony w Gazecie Polskiej.

• 1876 – Hania – nowela.

• 1876 – 78 – Listy z podróży – cykl felietonów.

• 1877 – Szkice węglem – nowela, Selim Mirza – nowela.

• 1878 – Komedia z pomyłek – nowela.

• 1879 – Janko Muzykant – nowela, Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela – nowela, Jamioł – nowela, Przez stepy – nowela.

• 1880 – Sachem – nowela, Wspomnienia z Maripozy – nowela, Za chlebem – nowela, Niewola tatarska – nowela, Orso – nowela, W krainie złota – nowela.

• 1882 – Bartek Zwycięzca – nowela, Latarnik – nowela, Na jedną kartę – dramat.

• 1884 – Ogniem i mieczem – powieść historyczna, Sabałowa bajka – nowela.

• 1886 – Potop – powieść historyczna.

• 1887 – Pan Wołodyjowski – powieść historyczna.

• 1890 – Lux in tenebris lucet (Światło świeci w ciemności) – nowela.

• 1891 – Bez dogmatu – powieść współczesna.

• 1892 – Listy z Afryki – cykl felietonów, Pójdźmy za Nim – nowela, U źródła – nowela. 1893 – Organista z Ponikły – nowela.

• 1894 – Legendy żeglarskie – nowela, Na Olimpie – nowela, Bądź błogosławion – nowela.

• 1895 – Rodzina Połanieckich – powieść współczesna.

• 1896 – Quo vadis – powieść historyczna, Na jasnym brzegu – nowela.

• 1900 – Krzyżacy – powieść historyczna.

• 1908 – Na polu chwały – powieść historyczna, Dwie łąki – zbiór nowel, Wesele – nowela, Sąd Ozyrysa – nowela.

• 1909 – Jako się P. Lubomirski nawrócił i kościół w Tarnowie zbudował – nowela, Płomyk – nowela.

• 1910 – Wiry – powie polityczna.

• 1911 – W pustyni i w puszczy – powieść dla młodzieży.

• 1912 – Z dawnych dziejów – nowela.

• 1916 – Legiony – nieukończona powieść dla młodzieży, Wspomnienia – ostatni utwór autora opublikowany po śmierci.

Cytaty

• „Miłość jest mgłą, która wytwarza się w głowie. Jeśli owa mgła opada na dół – na serce – następuje pogoda życia; jeśli pozostaje w głowie – pada deszcz łez."

— Henryk Sienkiewicz

• „Muzyka jest jak morze – widzisz brzeg, na którym stoisz, lecz drugiego dojrzeć niepodobna.”

— z „Quo vadis”

• „Miłość jest jak nasionko leśne, z wiatrem szybko leci, ale gdy drzewem w sercu wyrośnie, to tylko chyba razem z sercem wyrwać je można.”

— z „Potopu”

• „Niechęć, podobnie jak miłość, potrzebuje mieć bliską osobę, przeciwko której się zwraca.”
• „Co do mnie zauważyłem jedną rzecz, że gdy się jest między szalonymi, staje się także szalonym, a co więcej, znajduje się pewien urok w szaleństwach."

— z „Quo vadis”

• „Żyłem jak chciałem i umrę jak mi się podoba.”

— z „Quo vadis”

• „….nie rzeczywistość sama, ale serce, z jakim ku niej przystępujemy, daje rzeczom kształty i kolory”.
• „Człowiek zawsze może wstąpić na lepszą drogę - póki żyje.”
• „Dobroć serca jest tym, czym ciepło słońca: ona daje życie.”
• „Przyjaźń jak nieśmiertelnik - to blady kwiatek, ale nie więdnący nigdy.”